مطالبی درباره فرش

اصطلاحات رايج در فرش بافي تركيه

 

۱- قالي هاي بافت كارگاه هاي سلطاني (شاهي)  ۲- قالي هاي داراي نقش هندسي معروف به قالي هاي دمشقي  ۳- فرش هاي ترانسيلو اينايي  ۴- قالي هاي كريولي/ كريوليي  ۵- هلباين ريزگل
۶- قالي هاي مملينگ گل  ۷- قالي هاي چرخدار  ۸- قالي كيهول يا بيليتي  ۹- فرش هاي قبيله اي  ۱۰- فرش هاي دهكده اي  ۱۱- قاليچه هاي سلجوقي  ۱۲- فرش هايي با نقش حيواني
۱۳- فرش هاي عثماني  ۱۴- فرش هاي Holbain  ۱۵- فرش هاي para-Mamluk (نيمه مملوك)  ۱۶- قايچه هاي منسوخ (كهنه)  ۱۷- فرش هاي گلدار  ۱۸- نمونه هاي درباري
۱۹- قاليچه هاي نماز درباري عثماني  ۲۰- ushakهاي ستاره اي  ۲۱- قاليچه هاي نماز ushak  ۲۲- قاليچه هاي selendi  ۲۳- قاليچه هاي snyrna  ۲۴- قاليچه هاي قيوردز  ۲۵- قاليچه هاي karapinor  ۲۶- فرش هاي محرابي تركيه

توضيح چند مورد از اصطلاحات:

هلباين ريز گل: بدون شك اوشاك يكي از مهمترين مراكز توليد اين فرش ها بود. طرح آن
( يك ستاره هشت پر است كه در يك هشت ضلعي قرار گرفته. اين هشت ضلعي ها كه سر تا سر متن فرش به طور منظم پراكنده اند در اطراف آنها خطوط شبيه به اسليمي، يك هشت ضلعي ايجاد مي كند كه گره هاي شبيه به عدد ۵ فارسي در اين هشت ضلعي ديده مي شود.

قالي هاي مملينگ گل: گروهي ديگري از قالي هاي تقريبا همزمان با كريولي كه از رديف هاي ترنج كوچك ( چنگك دار ) تشكيل شده است كه از قرن پانزده ميلادي هانس مملينگ آنها را به تصوير كشيده و اين نقش به مملينگ گل شهرت يافته، اين نقوش منحصرا مختص قالي هاي تركي نبوده و مشخص شده كه اصالتا مختص تركمن ها و يا قفقازي هاست.

فرش هاي محرابي تركيه:

تعريف قالي محرابي: قالي محرابي عبارت است از قالي كوچكي۱×۳۰/ا متر آماده شده است. براي محيا كردن مكان پاك شرعي كه از هر مسلمان معتقدي طبق شعاعر مذهبي اش درخواست شده است. تا در آنجا براي عبادت به خاك بيفتد در عمل هر قالي كه تميز باشد مي تواند براي عبادت به كار برود. اما اندازه سجاده اي كه در ابتدا بنا گذاشته شده بود راهنمايي شده، براي ايجاد طرح مخصوص كه مناسب اين منظور باشد.

نخستين قالي هاي محرابي در قرن ۱۶ ميلادي مي باشند كه در شهر اوشاك اين قالي ها بافته شده است و تقريبا در تمامي مراكز عمده توليد فرش كه جمعيت مسلمان را دارند فرش هايي در اندازه هاي كوچك براي استفاده به هنگام انجام فرايض ديني روزانه ( نماز) توليد مي شوند. مراكزي چون كولا، قيوردز(گيوردس)، برگاما، ملاس، موجور، قوينه، لاديك و پاندرما بافته مي شود.

اندازه هاي مخصوصي از اين قالي ها را در ايران جانماز و در تركيه (نمازليق) و اعراب به آنها سجاده مي گويند.

قالي هاي محرابي بسته به محل توليد اندازه هاي متفاوت دارند.

در بعضي از آن مناطق، اينگونه قاليچه ها در اندازه هاي كوچك ۱۰۰×۸۰ سانتي متر ودر مناطق ديگري گاه در اندازه هاي ۱۵۰تا ۱۲۵ سانتي متري عرض و ۱۳۰ تا ۱۸۰ سانتي متري طول توليد مي شوند.البته مشهورترين نمونه قاليچه هاي محرابي تركيه مربوط به مناطق قيوردز، كولا و لاديك مي باشند. قيوردز در فاصله ۲۰۰ سانتي متري شمال شرقي از ميرواقع و نام خود را به گروه تركي داده است. قاليچه هاي محرابي بافت قيودز از لحاظ كيفيت بافت مرغوب تر از توليدات مناطق كولا و لاديك مي باشند. اين قاليچه ها به سبب مورد استفاده خواص آنها طرح و نقش خاصي نيز دارند. طرح و نقش اين قاليچه ها شامل يك محراب است كه طاق آن از هر دو پهلو ( طرف) روي يك يا دو ستون قرار دارد و قنديلي به شكل گلدان از راس آن آويزان شده است. البته در برخي از نمونه ها قنديل تبديل به گلداني پر از گل شده و با زنجير از سقف محراب آويزان است. در برخي ديگر از نمونه ها چند شاخه گل از سقف محراب آويزان است. رنگ زمينه اغلب قرمز يا آبي است. زمينه محراب گاه با نقش هاي از گل يا برگ هاي هندسي پر شده است. محل ايستادن نماز گذاران در بعضي از نمونه ها توسط يك يا دو اسليمي مشخص شده است. در حاشيه برخي از قاليچه هاي بافت قيوردز دعاهايي به زبان تركي مخلوط با كلمات و عبارات فارسي بافته شده است. به همين دليل اغلب بافت اين نوع قاليچه ها را به فرش بافان ايراني ساكن آناتولي نسبت مي دهد.
طرح و نقش قالي هاي محرابي در طول سالها دست خوش تغيير و تحول شده اما محراب همچنان به عنوان عنصر اصلي طرح باقي مانده است. قاليچه هاي محرابي داراي زمينه ساده در قسمت محراب دو ستون و يا يك قنديل آويزان از وسط محراب هستند. كه در قالي هاي قديمي محرابي قيوردز قسمت اعظم زمينه را محراب پر كرده كه رنگ آن اغلب سورمه اي، قرمز يا لاكي، كرم
( استخواني) است. در اين فرش ها پود از جنس پشم تاب نخورده و يك لا است كه اغلب به رنگ قرمز است. فرش هاي محرابي ملاس داراي رنگ هاي گرم با زيبايي استليزه شده و نقش هاي هندسي و يا رنگ هاي مثل كهرباي روشن، قرمز اخراني، خاكستري تيره، اكر و زرد متمايل به سبز هستند( رنگ هاي زرد متمايل به سبز در منطقه اي، مخصوصا در ملاس استفاده مي شود) بافندگان هندي نيز هم اكنون طرح هاي ملاس را توليد مي كنند.

فرش هاي پرزبلند تركيه: فرش هاي پرز بلند آناتولي مركزي به ويژه در نواحي اطراف كارا و آبروك بسيار متداول است. رنگ هاي طبيعي و روشن، طرح هاي ساده و پرزهاي نرم گبه از ويژگي آنهاست.

هر كدام از كشورها نامهاي مختلفي براي چنين بافتها دارند مثلا :

در قفقاز( زاكاتالا )، ازبكستان ( جالكهير) و در تركيه ( تولو) كه به معني پوست خرس مي باشد.

مشخصه بافتهاي تولو: گره نا منظم بلند مي باشد. كه يادآور اين نكته است كه اين نوع بافته هاي قديمي و همچنين ابتدائي ترين بافته هايي است كه تا به حال شناخته شده و وجود داشته است. پشمهاي طبيعي همراه با رنگ هاي روشن و ثابت در كنار يكديگر قرار گرفته و همراه با گره متراكم فرش هاي اينچنين ايجاد كرده است. تا در بسياري از كشورهاي آسيايي مورد توجه قرار گيرد.

ماده اصلي در واقع پشم گوسفند است كه از رنگ هاي متنوع از جمله رنگ عاج طبيعي و يا چيزهاي ديگر تيره مي شوند. نه تنها پشم گوسفند را مي توان در اين نسوج بافت بلكه پشم بز كه اليافي زخيم تر و محكم تر است هم ديده مي شود اما به عنوان الياف ساختاري به ويژه براي محكم نگاه داشتن چله ها، نيز از ابريشم هاي بيشتر و پشم هاي بلند تر در پرز استفاده مي شود.
عاج روشن، قهوه اي، خاكستري استفاده مي شود. نوع گره قرينه دار است كه با عنوان گره جوفتي نيز مي گويند بدون هيچ طرح و نقشه اي.

مناطق مهم فرش بافي تركيه در سه دهه اخير:

۱- اوشاك  ۲-لاديك  ۳- ميلاس  ۴- قيوردز  ۵- برگاما  ۶- كولا

آناتولي غربي: استانبول، هركه، برگاما، پاندرما، بورساناازمير، مگري، ملاس، ادشاك، اسپارتا.

آناتولي مركزي: لاديك، قوينه، كيسري، نيده.

آناتولي شرقي: ارزروم، يوروك، سيواس.

شهر ازمير به توليد فرش هايي براي صدور به غرب مشهور است.

و در شهرهاي اوشاك، كولا، ملاس، لاديك، پاندرما، برگاما، قيوردز، قوينه از طرح هاي محرابي مي بافدند. فرش معروف لاديك در شهري به نام لاديك واقع در شمال كينا در قلب آناتولي توليد
مي شود و قسمت اعظم درآمد در اين منطقه از طريق دامداري حيوانات، كشاورزي و توليدات فرش مي باشد.

كينا و لاديك قديمي ترين شهرهايي هستند كه در آنها توليدات فرش وجود داشت. و هنرمندان ايراني و عرب براي تجربه كردن اين صنعت و هنر به آنجا روي مي آورند. فرش ها از جنس پشم هستند رنگ هاي روشن و داشتن ۲۵۰۰۰۰ گره در متر مربع از ويژگي هاي آن به شمار مي رود.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *