فرش ترکیه، تاریخچه، اصطلاحات رایج و طرحهای آن

فرش ترکیه یکی از قدیمیترین صنایع دستی این کشور است که به خاطر طرحهای زیبا و کیفیت بالایش مشهور است. در بازار، اصطلاحاتی مثل «دستباف» و «ماشینی» رایجاند و برندهای معروفی مانند «Nakkas» و «Merinos» محصولات متنوعی عرضه میکنند. امروزه بسیاری از فرشهای ترک در بازار ایران تولید داخل هستند و تنها طرحهایشان از فرشهای ترکی الهام گرفته شده است. قیمت فرشها بسته به نوع و کیفیتشان متفاوت است و خرید از فروشگاههای معتبر اهمیت زیادی دارد. در ادامه با هریک از این موارد بیشتر آشنا میشویم.
تاریخچه فرش ترکیه
فرشهای ترکیه پیشینهای کهن و پیچیده دارند که ریشههای آن به دوران روم شرقی در آناتولی بازمیگردد، جایی که فرشهای نرم با نقشهای گلدار و تکنیکهای خاص بافت تولید میشدند. ترکیه، همسایه ایران و قفقاز، از مراکز مهم هنر قالیبافی است و تأثیر نقوش ایرانی و قفقازی در فرشهای آن مشهود است. در قرن شانزدهم، فرشهای ترکیهای که دارای طرحهای هندسی و گاه معمایی بودند، توجه اروپاییان را جلب کردند و در خانههای اشراف جای گرفتند؛ این فرشها معمولاً دقت رنگ و ظرافت کمتری نسبت به فرشهای ایرانی داشتند. به دلیل اعتقادات مذهبی ترکها، طرحهای فرش غالباً از نقشهای انسانی و حیوانی خالی و بیشتر هندسی بودند، هرچند برخی طرحها از هنر ایرانی نیز تأثیر گرفتهاند. قدیمیترین فرشهای ترکیه از قرن سیزدهم به بعد به سه گروه اصلی تقسیم میشوند: فرشهای سلجوقی با نقشهای هندسی و گره ترک، فرشهای قرون ۱۴ و ۱۵ میلادی با نقوش حیوانات و پرندگان که در اروپا نیز شناخته شده بودند، و فرشهای قرون ۱۵ تا ۱۷ میلادی که نقاشان اروپایی از طرحهای آنها الهام گرفتند. در کل، فرش ترکیهای عمدتاً به نقشهای هندسی گرایش دارد و طبقهبندی و تفسیر نقوش آن به دلیل پیچیدگیهای تاریخی و فرهنگی کار دشواری است.
اصطلاحات رایج فرش بافی ترکیه
فرش بافی ترکیه اصطلاحات رایج و زیادی دارد که در جدول زیر ۳۶ مورد از مهمترین آنها را برای شما جمعآوری کردهایم.
شماره | اصطلاح | توضیح مختصر |
---|---|---|
۱ | قالیهای بافت کارگاههای سلطانی (شاهی) | فرشهای تولید شده در کارگاههای دولتی و درباری که از کیفیت و طراحی ویژه برخوردارند. |
۲ | قالیهای دارای نقش هندسی (قالیهای دمشقی) | فرشهایی با نقوش هندسی منظم که به سبک دمشقی مشهورند. |
۳ | فرشهای ترانسيلو اینایی | نوعی فرش ترکیهای خاص با طرح و سبک ویژه که به آن منطقه یا قبیله خاصی مرتبط است. |
۴ | قالیهای کريولی/کريولیي | نوعی فرش با طرحهای خاص که در دورههای تاریخی مختلف مورد توجه بوده است. |
۵ | هلباین ریزگل | فرشی با طرح ستاره هشتپر در داخل هشتضلعی، غالباً بافته شده در اوشاک، با گرههای شبیه عدد ۵ فارسی. |
۶ | قالیهای مملینگ گل | فرشهایی با نقشهای ترنج کوچک (چنگکدار) که منشأ آنها ترکمنها و قفقازیها است. |
۷ | قالیهای چرخدار | نوعی فرش که ممکن است بافتهشده با سبک یا تکنیک خاص چرخدار باشد. |
۸ | قالی کیهول یا بیلیتی | فرشهای با طرح و ویژگیهای متمایز که به این نام شناخته میشوند. |
۹ | فرشهای قبیلهای | فرشهایی که توسط اقوام و قبایل مختلف ترکیه و مناطق اطراف بافته میشود. |
۱۰ | فرشهای دهکدهای | قالیهای تولید شده در مناطق روستایی و دهکدهها با طرحهای محلی و سنتی. |
۱۱ | قالیچههای سلجوقی | قدیمیترین نمونههای فرش ترکیه متعلق به دوره سلجوقیان با نقوش کاملاً هندسی. |
۱۲ | فرشهایی با نقش حیوانی | فرشهایی با تصاویری از حیوانات و پرندگان که در قرون ۱۴ و ۱۵ میلادی در ترکیه بافته شدهاند. |
۱۳ | فرشهای عثمانی | فرشهای بافته شده در دوران امپراتوری عثمانی با طرحها و نقشهای ویژه آن دوره. |
۱۴ | فرشهای Holbain | فرشهایی که از طرحهای نقاشان اروپایی الهام گرفتهاند، نامگذاری شده به افتخار هانس هولباین. |
۱۵ | فرشهای para-Mamluk (نیمه مملوک) | فرشهایی که شبیه به فرشهای مملوک اما با ویژگیهای متمایز ترکیهای هستند. |
۱۶ | قالیچههای منسوخ (کهنه) | نمونههای قدیمی و منسوخ شده فرشهای ترکیه. |
۱۷ | فرشهای گلدار | فرشهایی با طرحهای گل و برگ که بیشتر جنبه تزئینی دارند. |
۱۸ | نمونههای درباری | فرشهایی که در دربارهای ترکیه مورد استفاده قرار میگرفتند و طرحهای خاص دارند. |
۱۹ | قالیچههای نماز درباری عثمانی | فرشهای کوچکی که برای نماز در دربار عثمانی بافته میشدند، دارای طرح محرابی خاص. |
۲۰ | ushakهای ستارهای | فرشهای اوشاک با طرح ستارهای که بسیار مشهور و محبوب هستند. |
۲۱ | قالیچههای نماز ushak | سجادههای نماز بافته شده در اوشاک با طرح و اندازه مخصوص عبادت. |
۲۲ | قالیچههای selendi | قالیچههایی که در منطقه سلندی تولید میشوند. |
۲۳ | قالیچههای snyrna | قالیچههایی متعلق به منطقه ایزنیک یا سمیرنا. |
۲۴ | قالیچههای قیوردز | قالیچههای منطقه قیوردز با کیفیت و طرحهای خاص، مشهور به محرابی بودن برخی نمونهها. |
۲۵ | قالیچههای karapinor | قالیچههای خاص منطقه کاراپینار با ویژگیهای منحصر به فرد. |
۲۶ | فرشهای محرابی ترکیه | فرشهای کوچک مخصوص نماز با طرح محراب که در مناطق مختلف ترکیه بافته میشوند و دارای رنگها و نقوش مذهبی ویژهاند. |
ویژگی فرشهای ترکی
فرشهای دستباف ترکیه بهخاطر استفاده از مواد با کیفیت و دقت زیاد در بافت، قیمت بالاتری دارند و زمان زیادی برای بافت هر فرش صرف میشو. امروزه فرشهای ترکیه به صورت ماشینی هم بافته میشوند که کیفیت خوبی دارند و طرح و رنگ آنها با الهام از فرشهای دستباف ترکی است. فرشهای ماشینی نسبت به فرش دستباف قیمت پایینتری دارند و برای افرادی که دنبال فرشی زیبا و مناسب با هزینه کمتر هستند، گزینه بهتری محسوب میشوند.
۱۵ برند معروف فرش ترک
اگر قصد خرید فرش برند ترکیهای دارید، میتوانید از بین این برندهای معروف و معتبر انتخاب کنید که هر کدام محصولات با کیفیت و طرحهای متنوعی ارائه میدهند. اما حتماً مراقب فرشهای تقلبی و کیفیت پایین باشید و از فروشگاههای معتبر خرید کنید تا بهترین خرید را داشته باشید.
شماره | نام برند | توضیح کوتاه |
---|---|---|
۱ | Nakkas | برند مشهور با فرشهای دستباف و ماشینی با کیفیت بالا. |
۲ | Haliç | تولید کننده فرشهای با طرحهای سنتی و مدرن. |
۳ | Hereke | معروف به فرشهای نفیس دستباف از منطقه هریکه. |
۴ | Zeki Muren Halı | برند با طرحهای خاص و رنگهای زنده و جذاب. |
۵ | Teppich | تولید فرشهای ماشینی با دوام و قیمت مناسب. |
۶ | Armada Halı | تمرکز بر کیفیت بالا و طرحهای کلاسیک و امروزی. |
۷ | Merinos | یکی از بزرگترین برندهای ترکیه با تنوع زیاد محصولات. |
۸ | Atlas Halı | ارائه فرشهای با طرحهای سنتی و استفاده از مواد مرغوب. |
۹ | Altınbaşak Halı | برند معتبر با تولید فرشهای ماشینی با دوام و زیبا. |
۱۰ | Aksu Halı | شناخته شده به خاطر طرحهای متنوع و کیفیت خوب. |
۱۱ | İpek Halı | تخصص در فرشهای دستباف با ظرافت بالا و رنگهای طبیعی. |
۱۲ | Saray Halı | تولید فرشهای ماشینی با طراحی مدرن و کلاسیک. |
۱۳ | Koza Halı | برند با سابقه و تولید فرشهای با کیفیت و طرحهای متنوع. |
۱۴ | Ören Halı | معروف به فرشهای مقاوم و قیمت مناسب. |
۱۵ | Vizyon Halı | تولید فرشهای ماشینی با تکنولوژی روز و کیفیت بالا. |
طرحها و نقوش معروف فرش ترکیه و ارتباط آن با فرش ایرانی
نقوش فرشهای ترکیه ترکیبی از طرحهای هندسی، گلدار و سمبولیک هستند که هر کدام ریشه در فرهنگ و تاریخ این منطقه دارند. طرحهای معروفی مانند «گلابی»، «مدال»، «ستاره» و «گل سوسن» علاوه بر زیبایی ظاهری، بیانگر داستانها، باورها و سنتهای مردمان ترکیهاند. جالب است که بسیاری از این طرحها با نقوش فرش ایرانی شباهتهایی دارند، چرا که هر دو فرهنگ در طول تاریخ تعامل و تبادل هنری زیادی داشتهاند. مثلاً طرحهای هندسی و گلدار ایرانی در فرشهای ترکیه بازتاب یافته و به سبک خاص خود شکل گرفتهاند. هرچند که فرش ایرانی بیشتر بهخاطر پیچیدگی و ظرافت نقوش شناخته میشود، فرش ترکیه با تاکید بر رنگهای شاد و طرحهای سادهتر، جلوهای متفاوت اما همارز در دنیای هنر فرش دارد. این ارتباط فرهنگی و هنری میان دو کشور، باعث غنای بیشتر طرحها و تنوع بالای نقوش در هر دو نوع فرش شده است.
انواع فرشهای ترکیه و کاربردهای آنها
فرشهای ترکیه انواع مختلفی دارند که هر کدام ویژگیها و کاربردهای خاص خود را دارند. یکی از معروفترین نوعها، فرشهای دستباف سنتی مثل فرشهای «قونیه» و «کاشان» هستند که طرحهای پیچیده و رنگهای زیبا دارند و بیشتر برای تزئین داخل خانه استفاده میشوند. نوع دیگر، فرشهای «گبه» است که ضخیمتر و محکمتر بوده و بیشتر در مناطق روستایی بهعنوان زیرانداز یا فرش کف استفاده میشوند. همچنین فرشهای ماشینی که به شکلهای مختلف و با طرحهای متنوع تولید میشوند، گزینهای اقتصادی و مناسب برای استفاده روزمره هستند. این فرشها معمولاً نازکتر از فرشهای دستبافاند و قیمت کمتری دارند.
خرید و قیمت فرش ترک
امروزه فرشهایی که در بازار ایران به نام «فرش ترک» شناخته میشوند، اغلب وارداتی از ترکیه نیستند، بلکه در داخل کشور تولید میشوند و تنها طراحی آنها از طرحهای فرشهای ترکی الهام گرفته شده است و در صورت تقاضا میتوانید فرش بدون ریشه سفارش دهید. به دلیل تقاضای زیاد، کارخانههای معتبر مانند کارخانه فرش کاشان این فرشها را با کیفیتی مشابه فرشهای صادراتی تولید میکنند. این فرشها معمولاً با نخ اکریلیک بافته شده و همراه با ۵ سال ضمانت به خریداران تحویل داده میشوند. قیمت این فرشها نسبت به فرشهای دستباف اصل ترکی مناسبتر است و به همین دلیل گزینهای اقتصادی و پرطرفدار در بازار فرش ایران به شمار میروند. در ادامه طرحهای فرش ترک که در دسته فرش مدرن قرار میگیرند را برای شما قرار دادهایم. برای مشاهده همه طرحهای مشابه روی فرش مدرن و فرش وینتیج کلیک کنید تا طرحهای آن را به صورت جداگانه ببینید.