محافظت از ریشه فرش؛ روش‌های اصولی و درست نگهداری چه هستند؟

ریشه‌های فرش نقش مهمی در زیبایی و اصالت آن دارند. اما به مرور زمان و در اثر عوامل مختلف ممکن است آسیب دیده و از بین بروند. خوشبختانه روش‌های مختلفی برای محافظت و نگهداری از ریشه فرش وجود دارد که در این نوشتار به آن‌ها پرداخته‌ایم.

ریشه فرش چیست؟

ریشه فرش، که در انتهای آن به صورت نخ‌های سفید یا کرم دیده می‌شود، یکی از مهم‌ترین بخش‌های فرش است. این بخش‌ها در اشکال مختلفی مانند ساده، گره‌دار، توری و زنجیری وجود دارند و نقشی اساسی در استحکام، زیبایی و طول عمر فرش ایفا می‌کنند.

ریشه‌ها از گره‌های فرش امتداد یافته و لبه‌های فرش را تثبیت می‌کنند، مانع از باز شدن بافت فرش می‌شوند و زیبایی ظاهری فرش را افزایش می‌دهند. با وجود اهمیتشان، ریشه‌ها در معرض آسیب‌هایی مانند کثیفی، پوسیدگی و پارگی هستند.

اهمیت نگهداری از ریشه فرش

• کاهش آلودگی: ریشه‌های سالم مانع نفوذ گرد و غبار به داخل بافت فرش می‌شوند.
• حفظ نظم: جلوگیری از نامنظم شدن و ریش‌ریش شدن ریشه‌ها.
• افزایش طول عمر: محافظت از ریشه‌ها، مانع پوسیدگی و فرسایش آنها می‌شود.
• جلوگیری از آسیب به فرش: ریشه‌های سالم لبه‌های فرش را می‌پوشانند و از ساییده شدن و پارگی جلوگیری می‌کنند.

اشتباهات رایج در مراقبت از ریشه فرش

• برش ریشه‌ها: کوتاه کردن ریشه‌ها به ظاهر زیبا می‌کند اما به بافت فرش آسیب می‌رساند.
• عدم نظافت ریشه‌ها: ریشه‌های کثیف محل تجمع آلودگی هستند و به مرور پوسیده می‌شوند.
• استفاده از مواد شیمیایی: شوینده‌های قوی به ریشه‌ها آسیب می‌زنند.
• قرار دادن فرش در معرض نور مستقیم خورشید: باعث رنگ‌پریدگی و شکنندگی ریشه‌ها می‌شود.

چرا نباید از چسب پهن برای محافظت از ریشه فرش استفاده کرد؟

استفاده از چسب پهن روشی رایج اما نامناسب است. معایب آن عبارتند از:

۱. آسیب به ریشه‌ها:

• چسب، ریشه‌ها را سفت و خشک می‌کند و باعث شکنندگی آنها می‌شود.
• چسب، منافذ ریشه‌ها را مسدود کرده و پوسیدگی ایجاد می‌کند.
• جدا کردن چسب پس از خشک شدن دشوار و آسیب‌زننده است.

۲. ظاهر نامناسب:

• چسب ظاهری مصنوعی و ناخوشایند ایجاد می‌کند.
• با گذشت زمان ممکن است زرد یا قهوه‌ای شود.
• چسب می‌تواند گرد و غبار را جذب کرده و کثیف به نظر برسد.

۳. مشکلات در شستشو:

• وجود چسب شستشوی کامل و اصولی فرش را دشوار می‌کند.
• چسب ممکن است در اثر شستشو حل شود و به سایر قسمت‌های فرش آسیب بزند.

به جای چسب از چه چیزی استفاده کنیم؟

روش‌های ایمن‌تر و مؤثرتر عبارتند از:

• استفاده از نوار ریشه: نوارهای کتانی، چرمی یا پلاستیکی که به لبه فرش متصل می‌شوند.
• پیچیدن ریشه‌ها: مرتب کردن ریشه‌ها با نخ یا کاموا.
• استفاده از روکش ریشه: روکش‌های نمدی یا ابریشمی که روی ریشه‌ها قرار می‌گیرند.

چگونه بفهمیم ریشه فرش آسیب دیده است؟

• کنده شدن ریشه فرش: جدا شدن ریشه‌ها از بدنه فرش.
• کچلی بخشی از ریشه: قسمتی از ریشه از بین رفته و تار و پود نمایان شده است.
• پوسیدگی ریشه: رطوبت باعث ضعیف و شکننده شدن ریشه‌ها می‌شود.
• تغییر رنگ یا زرد شدن ریشه: ناشی از نور خورشید یا مواد شیمیایی است.
• کوتاه شدن ریشه‌ها: به دلیل بریدگی یا ساییدگی.

روش‌های نگهداری از ریشه فرش

شستشو و سفید کردن

از شوینده‌های ملایم مانند سرکه سفید یا شامپو فرش استفاده کنید. محلول را ابتدا در قسمتی مخفی امتحان کنید و سپس با فرچه نرم ریشه‌ها را برس بزنید. پس از شستشو، ریشه‌ها را کاملاً آبکشی کرده و در هوا خشک کنید.

استفاده از کاور ریشه

کاور ریشه از آلودگی و پوسیدگی محافظت می‌کند. نکات مهم:

• جنس: بدون چسب و قابل تهویه باشد.
• طرح: هماهنگ با رنگ و طرح فرش.
• اندازه: تمام ریشه‌ها را بپوشاند.

بافتن یا گره زدن ریشه

سه روش اصلی گره زدن:

1. گره نخودی: مناسب فرش‌های درشت بافت، دسته‌های ۳ تا ۵ تایی ریشه را گره می‌زنند.
2. گره زنجیره‌ای: ریشه‌ها به صورت زنجیره‌ای متصل می‌شوند.
3. گره دوگانه: دو دسته ریشه به دور هم تاب داده و انتهای آن‌ها گره می‌خورد.

لفافه دوزی

ریشه‌ها با پارچه متقال یا برزنت پوشانده می‌شوند تا از آسیب‌های فیزیکی و شیمیایی محافظت شوند. تهویه مناسب ضروری است.

استفاده از ریشه فرش آماده

در صورت آسیب شدید، ریشه آماده از نخ یا ابریشم مصنوعی استفاده کنید که نصب آن توسط رفوگر انجام شود.

تمیز کردن ریشه فرش

روش‌ها متفاوت هستند: برای دستباف از شستشو و سفید کردن یا لفافه دوزی، برای ماشینی از جاروبرقی با برس نرم استفاده کنید.

سخن آخر

روش‌هایی مانند بافتن ریشه، گره زنی، کاور ریشه و لفافه دوزی می‌توانند از ریشه فرش محافظت کنند. با این حال، کیفیت متریال فرش بسیار اهمیت دارد. فرش‌های ۱۰۰٪ اکریلیک با ضمانت ۵ ساله، گزینه‌ای مناسب برای استفاده طولانی‌مدت هستند. خرید از کارخانه فرش کاشان با حذف واسطه‌ها، حداقل ۲۰٪ تخفیف روی محصولات ارائه می‌دهد و امکان مشاهده جدیدترین مدل‌ها در صفحه عکس فرش فراهم است.